این بحران هویت ، نوجوان را در یک وضعیت مبهم و پیچیده قرار می دهد که نمی داند چه باید کند، همین عدم اطمینان نسبت به خود، مشکلات زیادی برای نوجوان به وجود می آورد و او را زودرنج، دو دل و بی ثبات می کند. بنابراین شما نباید فکر کنید که او دچار مشکل خاصی است این ویژگی مربوط به اقتضای سنی اوست.
نوجوانان خیلى زود تحت تأثیر احساسات قرار گرفته، بى‌حوصله و تندخو مى‌شوند. زودرنجى در نوجوان و بى قرارى باعث مى‌شود که خلق و خوى تحریک پذیر داشته باشند، با کوچکترین محرکى برانگیخته گردند.
مثلا به سرعت نسبت به فردى علاقه مند شده و یا ممکن است خیلی زود از او متنفر شود. در این‌گونه مواقع خشونت و یا تنبیه نتیجه‌اى ندارد و نوجوان را دچار احساسات شدید می کند. نوجوان گاهی با کوچک ترین برخوردی عصبانی می شود و به هنگام عصبانیت و خشم ممکن است گریه کند، غمگین و یا افسرده به تنهایی پناه ببرد. آن چه جای نگرانی دارد، باقی ماندن این حالت است. یعنی باید به گونه‌ای باشد که حالت زودرنجی نوجوان پس از مدت زمان کوتاهی رفع شود و گرنه ممکن است در دراز مدت، مشکلات بسیاری را بدنبال داشته باشد، که از جمله آنها اعتماد به نفس ضعیف، افسردگی، یأس و ناامیدی و… می‌باشد.
برخی از علت های زود رنجی در نوجوان:
1- عدم توجه والدین به نوجوان
نوجوان شما در این فکر است که ارزش های خود را به شما ثابت کند. بگوید من که هستم چکاره ام و شما هم احتمالا به خاطر گرفتاری های که دارید، یا سرگرم بچه های کوچکترتان هستید توجهتان به او کمتر شده است.
2- بازی نکردن با نوجوان
به حد کافی با نوجوان بازی نکرده اید و او نقش پررنگی از شما در منزل ندیده است.
3- تغییرات فیزیکی و روحی
تغییرات فیزیکی و جسمی که منجر به تغییرات روحی و روانی در نوجوان می شود او را زود رنج و عصبی می کند.
4- مقایسه نوجوان با دیگران
هنگامی که نوجوان خود را با فرزندان دیگرتان یا با همسالانش مقایسه می کنید او رنجیده می شود و می گوید: «پدر و مادرم، مرا همان طوری که هستم دوستم بدارید».
5- کمرویی
شاید زودرنجی در نوجوان ناشی از کم رویی و خجالتی بودن باشد چون او نمی تواند از خود دفاع کند و خجالتی است و چون گاهی نمی تواند حق خود را از دیگران بگیرد او را عصبی و رنجیده می کند.
6- محرومیت
گاهی نوجوان خواسته ای دارد که وقتی شما خواسته ی او را اجابت نمی کنید او عصبی و رنجیده می شود
نوجوان فرق بین حق و میل را نمی داند
یعنی نوجوان نمی داند که چیزی حق و چه چیزی بر اساس میل اوست. نوجوان هرچه کودکانه تر فکر کند میل خود را حق خودش می داند و هر چه بزرگتر و عاقل تر شود او به حق های طبیعی خودش واقف می شود. مثلا نوجوان حق دارد پول تو جیبی داشته باشد و یا حق دارد که از لحاظ پوشاک از یک رفاه نسبی برخوردار باشد وقتی این ها را نداشته باشد طبیعی است که نوجوان زودرنج و عصبی می شود.
چند شیوه های برخورد با زودرنجی
1- او را مسخره نکنید
زودرنجی نوجوان امری طبیعی است وقتی ما این واقعیت را بپذیریم پس برخورد ما هم طبیعی خواهد بود و دیگر او را مسخره نخواهیم کرد، دیگر نخواهیم گفت که فرزند من دیوانه شده و به سرش زده است.
2- او را حمایت کنید
نوجوان باید احساس کند که پدر و مادرش در مشکلات و بحران ها حامی او هستند وقتی از موضوعی شکایت کرد به او نگویید تقصیر خودت است، همه ی بچه ها این جوری هستند، تو ناسازگار و حساس و زود رنج هستی.
مثلا نوجوان می گوید پسر دایی من را کتک زد یا فلان حرف را به من زد بلافاصله نگویید بچه ها همه همین طوری هستند بعدا با هم آشتی می کنید بلکه او را حمایت کنید به فرزند خود بگویید باشه با دایی، زندایی یا خودش صحبت خواهم کرد او حق نداشته این حرف را بزند یا این کار را انجام دهد.
3- با نوجوان همدردی کنید
اگر نوجوان درباره ی مشکلاتش با شما حرف می زند با او همدردی کنید.
حرف آخر :
اگر نوجوان از طرف بزرگسال درک نشود و بزرگسال احساس همدردی نسبت به نوجوان نکند و نتواند به شکل صحیحی او را راهنمایی کند، این تضادها ممکن است تبدیل به عصیان شود.
برگرفته از کتاب «جوانان و ازدواج» از دکتر کیهان نیا